Jakie są wyniki badań klinicznych baklofenu w leczeniu alkoholizmu?

Interpretacja badań klinicznych jest trudna z kilku powodów. Po pierwsze baklofen jest lekiem dostępnym na rynku od lat 70 dwudziestego wieku, z powodzeniem stosowanym w schorzeniach neurologicznych. Powstała zatem sytuacja, w której lek najpierw wszedł do powszechnego użycia (we Francji), natomiast dopiero w kolejnych latach rozpoczęto badania naukowe z zachowaniem zasad GCP (Good Clinical Practice). Spowodowało to ogromne trudności z rekrutacją pacjentów do tych badań, w których miało zostać użyte placebo (RCTs – randomised controlled trials), ponieważ Uzależnieni woleli po prostu rozpocząć leczenie bez ryzyka, że zostanie ono o wiele miesięcy opóźnione poprzez zakwalifikowanie do grupy placebo. Można zatem podejrzewać, że uczestnicy badań mogli nie odzwierciedlać rzeczywistej struktury populacji – osoby bardziej zmotywowane do wyjścia z nałogu już rozpoczęły leczenie na własną rękę.

Kolejną kwestią jest niedofinansowanie badań klinicznych z udziałem. Baklofen jest lekiem względnie tanim, nie chronionym już przez patenty. W tej sytuacji nie jest to priorytetowa cząsteczka dla żadnej z większych firm farmaceutycznych, przez co większość badań musi być finansowana z innych źródeł. Do chwili obecnej zostały opublikowane 3 duże badania z randomizacją i użyciem placebo (RCT) we wskazaniu leczenia alkoholizmu. Badanie „Alpadir” zostało przeprowadzone prze małą firmę farmaceutyczną Ethypharm, która zamierza wprowadzić do obrotu tanie tabletki leku w dawce 60mg. Badanie „Beraha” zostało sfinansowane z prywatnej donacji osoby. W badaniu „Bacloville” 800 000 euro uzyskano od francuskiego rządu, natomiast 400 000 euro pochodziło z innej prywatnej donacji. Uważa się, że obaj darczyńcy są alkoholikami, którzy dzięki baklofenowi powrócili do zdrowia.

Kolejną kwestią są protokoły badań “Alpadir” i „Beraha”, w których stworzono sztuczne warunki, nie mające wiele wspólnego z praktyką kliniczną stosowania baklofenu. Baklofen jest lekiem, którego stosowanie nie wymaga detoksu i okresu abstynencji przed rozpoczęciem kuracji. Takie postępowanie mogłoby zmniejszyć skuteczność terapii z uwagi na często wielotygodniowy okres potrzebny do uzyskania skutecznej dawki.

Na koniec warto również zauważyć, że chociaż abstynencja oraz ukończenie terapii pozostaje najbardziej korzystnym z możliwych rezultatów, baklofen jest lekiem, którego celem jest też redukcja szkód i konsekwencji picia. W związku z tym również akceptowalnym celem terapeutycznym może być redukcja ilości spożywanego alkoholu do poziomu “low risk drinking” (LRD) wg kryteriów WHO.

W tabeli poniżej znajduje się podsumowanie wyników badań obserwacyjnych. Ich wyniki są traktowane jako mniej wiarygodne z uwagi na brak randomizacji oraz brak placebo. Mają one natomiast tą przewagę nad RCT, że w większym stopniu odzwierciedlają rzeczywistość kliniczną, a pacjenci biorący w nich udział są bardziej różnorodni.

W październiku 2018 opublikowano stanowisko ASNM dotyczące obniżenia zalecanej dawki do 80mg/d. Wiąże się to z niejednoznacznymi danymi dotyczącymi ciężkich zdarzeń niepożądanych oraz śmiertelności w grupie pacjentów przyjmujących baklofen (277 790) w porównaniu z tymi, którzy leczyli swoje uzależnienie metodami tradycyjnymi (117 720). Dane epidemiologiczne dotyczą lat 2009-2015 we Francji i wskazują na istotnie wyższą śmiertelność proporcjonalną do dawki baklofenu. Dane te wywołały dyskusję naukową (por. poniżej).

Piotr Marcinowicz

Należy zauważyć, że osoby leczone baklofenem to są Ci pacjenci, którzy nie zareagowali na standardowe leczenie. Są to przeważnie osoby ciężej uzależnione, z bardziej nasilonymi konsekwencjami somatycznymi. Pomimo francuskiej ogólnonarodowej euforii związanej z baklofenem, nawet tam nie był on stosowany jako leczenie pierwszego rzutu i nigdy nim nie powinien być. Baklofen usuwa objawy choroby alkoholowej, nie leczy natomiast jej przyczyny ani sedna. Psychoterapia i program 12 kroków prowadzą do całkowitej wolności od choroby, utrwalonej poprzez gruntowną przebudowę osobowości, dlatego też powinny być leczeniem zawsze preferowanym. Rola baklofenu pozostaje dobrze ugruntowana w systemie redukcji szkód.

Poniżej linki do artykułów przedstawiających sceptyczny punkt widzenia:

AUTOR:
lek. Piotr Marcinowicz

Przeczytaj również: